رئیس اورژانس استان تهران در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد مأموریتهای اورژانس در روزهای اخیر، که آلودگی هوا در تهران و برخی کلانشهرهای دیگر تشدید شده، ۳۱ درصد افزایش یافته است.
محمداسماعیل توکلی روز یکشنبه ۹ آذر گفت در آبانماه در پی موج جدید آلودگی هوا، ۲۲۷ هزار تماس با اورژانس ثبت شد و برای آنها ۹۳ هزار مأموریت انجام گرفت که ۲۲ درصد این مأموریتها مستقیماً با آلودگی هوا مرتبط بوده است.
توکلی افزود که تنها در هشت روز گذشته ۵۷ هزار تماس بیشتر از روزهای عادی دریافت شده و ۲۸ هزار مأموریت انجام شده است که ۳۱ درصد آن به مشکلات ناشی از آلودگی هوا مربوط میشود.
او با اشاره به نبود سازوکار مشخص در قوانین کشور برای استقرار اورژانس در دورههای آلودگی شدید گفت تهران دستکم ۴۰۰ پایگاه اورژانس و ۵۰۰ دستگاه آمبولانس کم دارد و خارج شدن حتی یک خودرو از چرخهٔ کار میتواند به روند امدادرسانی ضربه بزند.
این اظهارات در حالی مطرح میشود که پیشتر جعفر میعادفر، رئیس سازمان اورژانس کشور، نیز از وجود چهار هزار آمبولانس فرسوده در کشور خبر داده و عقبماندگی ناوگان امدادی را «شدید» توصیف کرده بود.
اسماعیل کَهرُم، کارشناس ارشد محیط زیست، روز یکشنبه ۹ آذر در گفتوگو با سایت خبری «جماران»، با اشاره به اینکه وارونگی دما تا پایان زمستان ادامه خواهد داشت، بحران آلودگی هوا در ایران را نتیجۀ همزمانِ سوزاندن مازوت بسیار پرسولفور و نابودی جنگلها دانست.
پدیدۀ «وارونگی دما» در زمستان باعث میشود دودی که از خودروها و کارخانهها بالا میرود، زیر لایهای از هوای سرد گیر بیفتد و نتواند از شهر خارج شود. این لایه سرد مثل درپوش عمل میکند و آلایندهها دوباره به سطح زمین برمیگردند.
مشاور پیشین سازمان محیط زیست، در ادامه گفت مازوت ایران «هفت برابر استاندارد جهانی سولفور» دارد، صد درصد سرطانزاست و تأکید کرد که این سوخت در نیروگاههای ایران سوزانده میشود و مردم را بیمار میکند و مسئولان حاضر نیستند هزینه لازم برای استانداردسازی آن را بپردازند.
او همچنین هشدار داد که جنگلهای کشور، ازجمله جنگلهای هیرکانی و زاگرس که نقش حیاتی در پاکسازی هوا و تأمین آب دارند، بهسرعت در حال نابودیاند و اگر روند کنونی ادامه یابد، «۴۰ سال دیگر جنگلهای هیرکانی وجود نخواهد داشت».
موج تازه آلودگی هوا در ایران
موج شدید آلودگی هوا در تهران و چندین کلانشهر و استان دیگر، در روزهای اخیر مجموعهای از تعطیلیها، هشدارها و اختلالهای شهری را در پی داشته و شاخص آلودگی در پایتخت طی روزهای اخیر بارها به مرز «ناسالم برای همه» و حتی «قرمز» رسیده است.
در تهران، کارگروه اضطرار آلودگی هوا مدارس و دانشگاهها را در آغاز این هفته غیرحضوری اعلام کرد، تردد کامیونها نیز بهجز حاملان مواد فاسدشدنی و سوخت ممنوع اعلام شد و کارمندان ادارهها هم با نظر مدیران دورکار شدند.
این تصمیمات پس از هشدار نارنجی هواشناسی اتخاذ شد که پیشبینی کرده بود آلودگی دستکم تا سهشنبه ادامه دارد؛ نیمهٔ جنوبی و مرکزی پایتخت بیشترین افت کیفیت هوا را تجربه میکنند.
هوای تهران که در یک هفته گذشته بهطور پیوسته آلوده گزارش شده، همچنان در وضعیت ناسالم قرار دارد. شرکت کنترل کیفیت هوا میگوید روز هفتم آذرماه، شاخص ۲۴ ساعته روی عدد ۱۷۶ بوده و تهران روز چهارشنبه گذشته با شاخص ۲۳۳ برای چند ساعت آلودهترین شهر بزرگ جهان شد.
همزمان، یک عضو شورای شهر تهران گفته است سامانهٔ رسمی نمایش شاخص آلودگی در سایت کنترل کیفیت «غیرفعال» است و با توجه به تعطیلی مهدکودکها خواستار دورکاری یا مرخصی برای مادران شاغل شده است.
سوده نجفی در جلسه شورا گفت: «شهروندان زیادی در روزهای آلودگی به سایت کنترل کیفیت هوا مراجعه میکنند اما نمایش شاخص آلودگی هوا غیرفعال است.»
بنابر آمارها، در پایتخت ایران، از ابتدای امسال تنها ۶ روز کیفیت هوا «پاک» بوده و ۱۲۳ روز «قابل قبول»؛ در مقابل، ۱۰۶ روز «ناسالم برای گروههای حساس»، ۱۲ روز «ناسالم برای همه»، دو روز «بسیار ناسالم» و دو روز «خطرناک» ثبت شده است. بر اساس دادههای رسمی، ۵۴ هزار مرگ در سال در ایران به آلودگی هوا منتسب است.
در سطح ملی نیز موج آلودگی و همزمانی آن با شیوع آنفولانزا باعث تعطیلی گسترده شده است. مدارس و دانشگاهها در تهران، یزد، آذربایجان غربی، سیستانوبلوچستان، البرز و قزوین غیرحضوری شدهاند و بانکهای تهران نیز با کشیک فعالیت میکنند. هواشناسی برای بسیاری از شهرها وضعیت «ناسالم» یا «بسیار ناسالم» اعلام کرده است.
از سوی دیگر، شرکت کنترل کیفیت هوای تهران وضعیت پایتخت را «قرمز» اعلام کرده و اصفهان، تبریز، کرج، اهواز و مشهد نیز در وضعیت نارنجی قرار دارند. هواشناسی هشدار داده بود که غلظت آلایندهها در هشت کلانشهر از جمله تهران، کرج، اراک، اصفهان، مشهد، تبریز، ارومیه و اهواز از دوم تا پنجم آذر افزایش خواهد یافت. گزارشها از همدان و اردبیل نیز حکایت از آلودگی قابل توجه، هرچند کمتر، دارد.
محمد جعفر قائمپناه، معاون رئیس جمهور مسعود پزشکیان، روز پنجم آذر در مورد وضعیت آلودگی در ایران گفت که «اگر آلودگی هوا از این بیشتر شود، کشتار میکند.»
تشدید آلودگی هوا در حالی است که ایران همچنان با خشکسالی روبهرو است و میزان بارشهای پاییزی نیز که میتواند به رفع آلودگی هوا بهطور نسبی کمک کند، بسیار اندک بوده است.
دههها سوءمدیریت همراه با خشکسالی طولانیمدت ایران را به آستانۀ وضعیتی رسانده که کارشناسان آن را «ورشکستگی آبی» مینامند.
مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران، پیش از این هشدار داد که بحران آب میتواند به «تخلیه بخشهایی از تهران» منجر شود و حتی در مقاطعی، احتمال انتقال پایتخت به شهری دیگر را مطرح کرده بود.
با این حال، کاوه مدنی، مدیر مؤسسه «آب، محیطزیست و سلامت» دانشگاه سازمان ملل در کانادا، میگوید هشدارهای مقامهای ایرانی «با واقعیتهای موجود فاصله دارد».
او که سابقهٔ معاونت در سازمان حفاظت محیطزیست ایران را هم دارد، به رادیو فردا گفته است: «سطح هشدارهای آنها بسیار کمتر از واقعیت میدانی است.»
روز شنبه هشتم آذر، خبرگزاری ایرنا گزارش داد که «سد و نیروگاه عظیم کرخه» بهدلیل کاهش شدید آب مخزن از مدار تولید خارج شده است. سد کرخه بزرگترین سد خاکی خاورمیانه و یکی از بزرگترین سدهای جهان است که بر رودخانه کرخه ساخته شده است.
در روزهای اخیر مقامها برای جبران کمبود به سراغ «بارورسازی ابرها» در حوضه دریاچه ارومیه رفتند، اما سحر تاجبخش، رئیس سازمان هواشناسی ایران، در گفتوگو با تلویزیون دولتی گفت: «علاوه بر هزینه سنگین بارورسازی ابرها، میزان بارشی که ایجاد میکند اصلاً در حدی نیست که بتواند بحران آب ما را حل کند.»
